Tijdens mijn gesprekken voor Jonge Jaren kom ik het ene na het andere verhaal tegen waarin mijn gasten afwijzing overwinnen en motivatie putten uit weerstand.
Toen Nasrdin Dchar zijn eerste rol speelde, wist hij: dit is het. “De energie die loskwam tijdens het spelen, zo met dat ensemble, zo achter de coulissen en die spanning”; alles klopte voor hem. Niet slecht voor een groep-acht-musical. Toch koos Nasrdin zes jaar later niet voor de Toneelschool, maar commerciële economie. Want tsja, hij woonde in Steenbergen, dan is de toneelwereld heel ver weg en kies je een ‘echt vak’. Ook al zit je hart er niet in.
Toen gebeurde er iets heel ergs.
Een goede vriend van Nasrdin, Tom heette hij, komt op zeventienjarige leeftijd om bij een verkeersongeluk. Het leven kan zo voorbij zijn, realiseerde Nasrdin zich al rouwend. Beter maak je in die korte tijd je dromen waar. Hij raapte al zijn moed bij elkaar en meldde zich aan voor de Toneelschool.
Om vervolgens keihard afgewezen te worden. Met een brief een vol onvoldoendes.
‘Blijkbaar kan ik dit niet’, dacht Nasrdin in zijn jongenskamertje thuis. Toch maar weer economie. Aan de universiteit van Rotterdam ditmaal. Al snel krijgt hij een gele flyer in zijn handen gedrukt. Van Theatergroep Rotjong, met een oproep tot auditeren.
Nasrdin waagt nog één kans, wordt aangenomen, en werkt zich tijdens zijn studie via de meest miserable toneelgezelschappen – ‘Spijkers kwamen uit de vloer, M&M’s vlogen me om de oren” – – op tot Gouden Kalf-winnaar. “Ongeacht die afwijzing van de Toneelschool of de onzekerheid of de angst, dacht ik: ‘dit moet ik gewoon doen’.”
Die drive kwam telkens in Jonge Jaren-gesprekken terug.
Zo vertelde kunstenaar Sarah van Sonsbeeck me dat ze van de Rietveld Academie alleen mocht afstuderen als ze haar oude vak architectuur centraal zou stellen. “Misschien had ik die weerstand wel nodig, want toen heb ik mijn beste werk gemaakt”. Over burenherrie. Het begin van een indrukwekkend oeuvre over stilte.
Ook schrijver Deepti Kapoor, bekend van de hittrilogie Age of Vice, ervoer in eerste instantie weerstand. Ze was vroeger yogalerares in Goa, maar voelde een drang om te schrijven. Eerst schreef Deepti zoals ze dacht dat het hoorde. Alle redacteuren wezen haar werk af. “Toen realiseerde ik me dat ik overboord moest gooien wat mensen aan me vertelden en gewoon moest doen wat ik zelf wilde doen. En dat is het moment dat ik mijn schrijverstem vond.” Na jaren polijsten, meldde de beste literaire agent voor Indiase auteurs zich bij Deepti.
Of acteur Romana Vrede. Toen zij in 1999 van de Toneelschool kwam, realiseerde ze zich al vrij snel dat ze als vrouw van kleur nooit een hoofdrol zou krijgen. “Ik werd niet gecast voor de love interest, of voor het meisje, of voor de vrouw. Ik werd altijd gecast voor dat gekke meisje, dat gekke vriendinnetje, of een soort god, de off-figuur.” Dat deed pijn, vertelde Romana, maar tegelijkertijd dacht ze: “Fuck Ophelia, dan speel ik wel de kikker. En die speel ik fantastisch.” In 2017 won ze de hoogste toneelonderscheiding, de Theo d’ Or.
Nasrdin, Sarah, Deepti en Romana lieten zich niet ontmoedigen door weerstand. Ze gebruikten het als motor en richtten ze op hun liefde voor het vak. Zo bleven ze in beweging. Zo creëerden ze de kans om hun leven te wijdden aan hun roeping.
“In 2012 vroeg de toneelschool in Utrecht me om een workshop te geven”, vertelde Nasrdin, “toen heb ik elke dag tegen die scholieren gezegd: ‘Ik ben hier ooit afgewezen en nu sta ik hier voor de klas’. Ja man, dat was wel een kick, dat was wel vet.”
