In de zomer van 2021 namen we de eerste zeven gesprekken van Jonge Jaren op.
Te gast waren presentator Matthijs van Nieuwkerk, Typhoon, kunstenaar Sarah van Sonsbeeck, acteur Nasrdin Dchar, mode-ontwerper Claes Iversen, uomo universale Wilfried de Jong en politicus Marjolein Moorman.
In dit artikel vat ik de zes belangrijkste lessen samen die ik van hen leerde.
1. Alle zeven hadden een idee hoe ze hun vak inhoudelijk wilden veranderen
Typhoon wilde hiphop met een liveband muzikaler maken, Van Nieuwkerk vond sportjournalistiek te degelijk, Van Sonsbeeck wilde kunst combineren met architectuur en Iversen wilde afscheid nemen van de dwingende modeshows. In elk gesprek kwam duidelijk terug dat de geïnterviewde al in de jonge jaren een inhoudelijk idee had hoe het door hun begeerde vak anders kon. En daar handelden ze vervolgens naar, zodra ze de basis onder de knie hadden.
2. Zorg voor ruimte
Typhoon is 37 jaar en heeft twee burn-outs gehad. In het gesprek vertelde de artiest hoe hij tegenwoordig zijn energie bewaakt. In principe is hij seizoenswerker – met alle festivals in de zomer – en daarom probeert hij de rest van het jaar vaker ‘nee’ te zeggen. Wilfried de Jong gaat nog verder en heeft nooit ‘ja’ gezegd tegen een dagelijks televisieprogramma, omdat hij de ruimte wil bewaken zijn creativiteit te kunnen volgen. Zijn bioritme aanpassen aan een televisieprogramma past daar niet bij. Probeer ‘nee’ te zeggen tegen uitnodigingen die niet bij je grote plan passen.
3. Laat je niet afleiden door randzaken; besteed zoveel mogelijk tijd aan ‘eindeloos pielen’
In tijden van personal branding, elke dag een nieuw postje plaatsen en continu likes najagen, vond ik het verfrissend om te horen hoe ze alle zeven opgingen in wat Van Nieuwkerk ‘eindeloos pielen’ noemt. Tot diep in de nacht aan een stuk schaven, om zes uur ‘s morgens je wekker zetten en doorbuffelen tot de deadline. Honderden toneelvoorstellingen spelen voor ongeïnteresseerde scholieren terwijl de M&M’s je om de oren vliegen, zoals Dchar deed. Of á la Iversen elke creatieve uiting aangrijpen – van thuis zeventien kerstbomen versieren tot het bijhouden van een heel bonsaibomenbos – om zijn ontwerpen een diepere gelaagdheid te kunnen geven. Het begint allemaal met het verfijnen van je ambacht. Dan volgen de randzaken later.
4. Laat het werk voor zich spreken, maar zorg wel dat je op elegante wijze opvalt
Dat gezegd hebbende, je werk heeft wel een zetje nodig om door anderen gezien te worden. Typhoon stortte zich als jonge jongen op de Zwolse hiphopscene en liftte zo mee, Van Nieuwkerk ‘flirtte’ met zijn collega’s van het Parool als hij kopij inleverde en Iversen regelde tijdens zijn stage bij Viktor & Rolf door zo lang ‘rond te hangen’ dat hij in het ontwerpatelier mocht werken. Alle geïnterviewden zorgden ervoor dat hun werk goed genoeg was om voor zichzelf te spreken, maar regelden wel dat het onder ogen van de juiste mensen kwam.
5. Denk niet te veel na over wat je wilt, kom er al doende achter
Sommige van de makers vonden op hun twaalfde al hun roeping. Dchar tijdens de schoolmusical, Iversen toen hij een mode-ontwerper op de Deense televisie zag. Anderen – zoals Van Nieuwkerk en De Jong – waren jarenlang richtingloos of hadden – zoals Moorman in de communicatiewetenschap – een totaal andere carrière. In plaats van eindeloos na te denken over hun volgende stap en een Grote Ingeving af te wachten, probeerden ze van alles uit. Van Nieuwkerk ging voetbalstukjes schrijven voor de regionale krant, De Jong verzorgde het theater op jeugdkampen. Moorman stelde zich vijf voor twaalf kandidaat voor de PvdA Amsterdam. Daardoor vonden ze hun roeping én creeërden ze kansen voor zichzelf.
NB: Hoewel het nooit kwaad kan een carrièretest te doen. Zowel Dchar en Van Sonsbeeck vonden daar bevestiging in toen ze op een belangrijk kruispunt in hun jonge jaren stonden.
6. Laat weerstand voor je werken: gebruik het als motor
Toen Dchar eindelijk de moed verzameld had zijn acteerdroom na te jagen, werd hij afgewezen door de Toneelschool. Toen Van Sonsbeeck in haar architectjaren haar kunstambitie deelde, werd ze de laan uitgestuurd. Ik kan me voorstellen dat je zo’n dreun niet te boven komt, maar Dchar en Van Sonsbeeck gebruikten die weerstand als een aanmoediging. Dchar klom via de meest miserabele toneelgezelschappen alsnog op. Van Sonsbeeck gebruikte haar architectuurverleden voor haar eerste kunstwerk over de impact van burenherrie. Probeer de afwijzing te pareren door je weer te storten op het ‘eindeloos pielen’ en de liefde voor de inhoud.
Geluk en liefde
Verder kun je in de gesprekken van Jonge Jaren ook voorwaarden onderscheiden waar je als jonge maker weinig invloed op hebt. Zoals geluk. Allemaal hadden ze een beslissende meevaller. Daarnaast hadden veel van hen alle vertrouwen van hun ouders of andere dierbaren.
En jij?
Alle zeven hadden een idee hoe ze hun vak inhoudelijk wilden veranderen, ze zorgden voor ruimte, lieten zich zo min mogelijk afleiden door randzaken en het werk voor zich spreken – al gaven ze het wel een zetje – en kwamen ze er al doende achter wat ze wilden van het leven. Ervaar je weerstand? Probeer het als een motor te gebruiken.
Ik ben heel benieuwd welke lessen jij uit Jonge Jaren destilleert. Je kunt de afleveringen via Podimo beluisteren of op deze site teruglezen.
Laat het me weten via ernst-jan@jongejaren.nl